AUTRICE
GIUSEPPINA CATTANEO
http://giusicopioni.altervista.org/
POSIZIONE
S.I.A.E. N° 193077
Codice opera
Siae 913169A
TITOLO
I TRI TESTAMENC
COMMEDIA IN TRE ATTI
Personaggi
VALENTO
ROMILDA moglie Valento
GIACINTO dottore
GIROLAMO postino
ALBINA moglie Giacinto
VILMA moglie postino
CONCITA amica di Romilda
DON EGIDIO parroco
FELICITA vicina di casa
TRAMA
Romilda, è stanca di avere un marito
pensionato e a suo dire, un nullafacente e un perdigiorno. Valento, il marito
di Romilda, volendo verificare se la moglie avrebbe cambiato idea sul suo
conto, si finge morto, grazie all’aiuto dell’amico medico, Girolamo. Infatti, con
il defunto nella stanza accanto, la moglie descrivere il marito ricco di pregi
e senza difetti. Valento però, non ha pensato ai possibili propositi della
moglie, condizionata dalle amiche in seguito alla sua morte: regalare i suoi
vestiti, trovarsi un nuovo marito e cremare il defunto. Per questo motivo, il
povero Valento, sempre con l’aiuto del fidato amico, escogita un piano: far
ritrovare alla moglie ben tre testamenti con i quali spera di ostacolarla nei
suoi propositi.
ATTO PRIMO
Casa di Romilda e Valento.
SCENA I
Romilda
ROMILDA. (Sta spolverando un mobile) che stöfada!
Che stöfada! Al sis che a so pròpe stöfa de fa sèmpèr i mester?! Beade chèle
che ai ga i cameriere! Al sis mia cosa ai fa i padrune de cà adès? Ai va a
laurà pèr mantègn adoma la serva. A ma, alè ü bèl laur né? Se pöderès, andarès
a me a laurà basta fa mia i mester, ma cola fürtüna che a go a troerès adoma …
dendàa fa la sèrva. Adì quata roba che a go in cà?! Alè mia cà de straser né?!
Adoma che da quando ol me òm alè’ndacc in pensiù, al pasa ol so tep in
discarica e al porta a cà, tace de chi reciòcc che … come a edì, aiè reciocc.
SCENA II
Romilda e Concita
CONCITA. (Entra dal fondo) ciao Romilda. Ma a ta
funsiunèl gniamò mia ol campanèl? Alè dò ure che a so fò che sune.
ROMILDA. Ciao
Concita. Dim negot pèr piaser, alè öna eta che a ga dighe al me òm de giöstal,
ma chelle da quando alè in pensiù alà ciapat la malatia dèla lazarunite.
CONCITA. A ta
capese anche se a ma so mia spusada. (Al
pubblico) disim votèr öna fomla che ala pènsa mia chèsto dèl so òm.
ROMILDA. Dai
Concita, sèntèzzo e fa come se ala födès la tò ca.
CONCITA. (Si siede sul divano, si spoglia le scarpe e
si stende).
ROMILDA. (La guarda in modo strano) scüsa né
Concita, ma a set indre a fa?
CONCITA. A ta
me dicc te de fa come se ala födès la me de cà e me ala me cà a fo isse.
ROMILDA. O
capit, ma ol me alè ü modo de dì …
CONCITA. E
alura dil mia. (Al pubblico) i fomle?
Töte isse, i dis ü laur ma ai santènt ün’otèr. Te Romilda, al set mia cosa al
ma dicc ol Bepi Monì?
ROMILDA. Se atla
dicc a te, come foi a sail me? Dai cöntasö docà.
CONCITA. Al ma
dicc che alera a Genova a alurà, quando a ga sé mia lasacc-zo öna impalcadüra?
Aiè burlacc-zo in des e aiè morcc töcc e lü alè stacc l’önèc che al sé salvat.
ROMILDA. Delbù?
CONCITA. Pensa
che l’impresare, adès, al gaavrà de tirafò tace de chi solcc per chi des che a
ghè mort!
ROMILDA. Poarèt
ol Bepi, quando a ghè de guadagnò ergot, lü al ghè mai. Alè pròpe nasit
desfürtünat …
CONCITA. … e al
mörerà desfürtünat.
ROMILDA. A fo
mia di nòn, ma annè amò de desfürtünacc in gir … (indica se stessa).
CONCITA. Chi
te?
ROMILDA. Me se
certo, o atle spusat te ol me òm?
CONCITA. A me,
a so amò signurina e a so conteta de ès chèl che a so. Ol tò òm pò, scüsem se a
tal dighe, al völerès gniac pèr ol pèr negot.
ROMILDA. (Ironica) grasie, te se che a ta se öna
amisa e come adoma öna amisa ala sa come al sa tirasö de moral la pròpe amisa.
CONCITA.
Figürèt Romilda, cönta pör sèmpèr sö de me. A proposèt dèl tò òm, al set che in
cö alo incuntrat? Se, però lü al ma mia est.
ROMILDA. Se, al
so, ammlà dicc.
CONCITA. Alera
insema a scèt dèl dutur Giacinto. Te, ma come alera bèl …
ROMILDA. (Preoccupata) ol me òm?
CONCITA. Ma nò
a te, o scèt dèl dutur! Al sarà mia bèl ol tò òm adès?! Te, a proposèt de
belèsa, al set mia che ol sciur Belessa alè indacc alle Moldive in viaggio de
nozze?
ROMILDA. Al so,
al so. Ammlà dicc la sò fomletina che ala andaa ai Maldive.
CONCITA.
Maldive? Ma ele mia i Moldive?
ROMILDA. Ma no,
chèle aiè i Moldave che ai ve dala Moldavia. Chèste aiè i Maldive che ai sa
troa ai Maldive. Ma dimèl mia a me in che banda dèl mont ai sa troa perchè al
so mia.
CONCITA. E te,
in doset indacia in viaggio di nozze che me al so mia?
ROMILDA. A tal
se mia perché a tlo mai dicc. Me a so’ndacia a Firense e lü invece alè indacc a
Venesia. A ma mai tecat bega, a ma crèdèt?
CONCITA. A
stante a crèt, perché col tò òm alè imposebol tecà mia bega, ma a ta crède
perché al so che te a ta ma cöntèt mia sö di bale.
SCENA III
Romilda, Concita e Valento
VALENTO. (Entra dal fondo) ciao tesoro.
CONCITA. Te,
piano coi parole.
VALENTO. Te,
pötaègia, ada che agglo dicc ala me fomla né? (Al pubblico) tesoro a chèla le? Ma l’ivvesta? De tesoro chèla ala
pöl viga adoma ol cönt in banca.
ROMILDA.
Mochèla de cöntasö di stüpidade e porta vià töcc chi strambai che a ghè in gir
pèr cà.
VALENTO. Ma
Romilda ada che aiè mia di strambai né? Aiè di accessori che ai serve a ergot.
CONCITA. Pèr
esèmpe?
VALENTO. Te,
interèsètèt mia che chèsta alè mia la tò cà. Romilda, apena a ma e imment a
cosa ai serve, a ta giüre che a ta sare
la prima a sail.
ROMILDA.
Valento, me de te anna pöde piö! A ta soporte piö! Ma saral posebol che a ta
faghèt negot söl giöst?
CONCITA. (Ride).
VALENTO. E adès
cosa a ghè de gregnà?
CONCITA. Adès,
a pöde piö gnià gregnà?
VALENTO. A ta
pödèt fa chèl che a ta ghe öia, fò dèla me cà!
ROMILDA.
Valento, trata mia isse la Concita perché se de nò te, incö a tande a finì mal.
Sirca de cambià èla o me al so mia cosa a ta fo. Ma cosa al mè saltat in mènt a
me dendà dèla me zia a Brèsa.
CONCITA. Quando
a set indacia a Bresa?
ROMILDA. Trentagn
fa.
CONCITA. Scüsa
né, ma, cosa a ganterèsa a notèr se te trentagn fa a ta se indacia dèla tò zia
a Brèsa!?
ROMILDA. Alè
stacc le che o incuntrat ol me òm! Ma me dighe, perché a go dacc iscolt ala me
pòvra madèr!
VALENTO. Te,
ada che da quando an sé spusacc, a to facc mai mancà negot. Dai, dim, dim cosa
al ta manca. Ada quata roba che a ta porte sèmpèr a cà. E indasaì quata a ta na
portero amò.
ROMILDA. Fa la
proa che … al so mia! Ma perché invece a ta ma portèt mia a cà ön’aspirapolver?
Öna bèla lavatrice e anche öna bèla sciugatrice. Ü bèl frigor de chi americà …
e pò anche ü forno micronde?!
VALENTO. E perché
mia anche öna bèla … sedia elettrica? Concita a tla farès proà a te per prima e
dòpo ala me fommlì.
CONCITA. Ma
mochela.
ROMILDA. Ma me
al so mia come a fo a soportat?! Adà, se a pödès turnà indreme ... me...
VALENTO. Te …
cosa’farèsèt?
SCENA IV
Romilda, Concita, Valento
e Felicita
FELICITA. (Entrando dal fondo) adale che töte dò.
Che manera a mi mia ciamat a me?
VALENTO. (Al pubblico) adès aiè al completo. E
proà a sunà chèl campanèl?
ROMILDA. (Illudendo) al sunerès se ergü aià
giöstès.
VALENTO. Ma se
alo giöstat adoma du agn fa?
ROMILDA. E da
iura alè piö indacc! Scolta Valento, ghet mia ergot de fa?
VALENTO. Me no.
(Si siede lontano dalla tre).
FELICITA. Ma el
tat che a si che?
CONCITA. Ma no,
a so apena riada.
VALENTO. A me
al ma sömèa ön’eternità.
ROMILDA.
CONCITA. FELICITA. (Lo guardano
risentite). Fe’sito?
VALENTO. (Guarda dall’altra parte, poi guarda le tre
che lo stanno ancora osservando e così per due volte. Poi prende il giornale e
finge di leggere).
FELICITA.
Scète, al sis mia che la Sandrela aggla fa piö col so òm?
ROMILDA. (Guardando suo marito, ironica) adoma le
aggla fa piö col so òm?
VALENTO. (Si alza il giornale come per coprirsi e
finge di leggerlo più interessato).
FELICITA. Per
me ol sò Genio, al düra mia tat. Per me staolta ala divorsia.
ROMILDA. (Guardando suo marito, ironica) ala
divorsia?
VALENTO. (Si alza il giornale di nuovo come per
coprirsi e finge di leggerlo più interessato).
CONCITA. Al
sarès pò a ura. Chèl Genio le, alè pie de desprese dai! E i bale che al cönta
sö?! Pensa che öna olta al mera facc crèt che ghera ü che al ma coria indre.
ROMILDA. Ma
perché a te ai ta mai corit indre nigü?
FELICITA. Gnià
ol Lucio che al ga corìt indre ai fomle de metà pais?
VALENTO. (Al pubblico) ol Lucio, alè mia bambo!
CONCITA. An sé indre
a parlà dèl Genio né, e mia de me né.
ROMILDA. A se,
a ta ghe resù. A me ol Genio al mè mai piasit …
VALENTO. (Al pubblico) e meno mal …
FELICITA. A
gniac a me. Qualsiasi roba a ta ga dighèt o a ta ga domandèt, lü al ta dis
sèmpèr de se e pò dòpo invece, al fa come anna òia.
ROMILDA. (Guardando suo marito, ironica) ol me òm
invece al ta dis söbèt de nò!
CONCITA. E ol
rampì che lè?
ROMILDA. Dimèl
mia che öna olta o sbagliat a parlà e al ma maia-zo la pèl dèl müs.
FELICITA. La
Sandrela pò, ala dis che adès che alè in pensiù, in cà, al mös gniac öna
scagna. Ala sangüra infena èdoa.
VALENTO. (Subito) ma che manera sto portafoto alè
che isse de treèrs?! Adà che al sisteme.
CONCITA. Me de
òmègn a ga no mia in cà, per fürtüna. (Ironica)
ringrasie ol Signur che al mia facc troà “l’anima gemella” come ol Valento e ol
Genio.
FELICITA. Alè
öna fommla disperada chèla Sandrela e pensì che ala ga ria mia a cambial.
CONCITA. Ol
caratèr, scüsa Felicita, ma dòpo tace agn a ta ga riet piö a fal cambià.
ROMILDA. La ga
resù la Concita, chèla zet le (indica il
marito) ai cambia mia ol caratèr.
FELICITA. Nò,
ma me a masantendie che ala ga ria mia a fal cambià: al ga sèmpèr sö chi du
strass töcc ucc, e al sa laa mai-zo.
VALENTO. (Subito) dòpo andaro söbèt a fa öna bèla
docia.
CONCITA. Te, a
ma so nincorzida a me che al sa cambia mia perchè quando al ta pasa apröf, al
tornega. E sensa parlà di padèle che al ga sö, sö chèla camisa.
VALENTO. (Si guarda e si odora).
ROMILDA. Comunque
adà, chi òmègn le ai ta porta ala tomba.
FELICITA. Me a
go dacc i agn piö bèi dèla me eta al me Gianpiero, e lü cosa a mal dacc pò?!
Negot de bèl e doma di grataco. Ier pèr esempe, come al si o facc i agn, negot
al ma regalat! Cosel ü fiur … ü basì … negot de negot.
VALENTO. A
l’era ol tò compleanno ier?
FELICITA. Se,
alera ol me compleanno e o festegiat coi me amise. (Indica Concita e Romilda).
VALENTO. (Al pubblico ironico) che amise! Ma … al
sa pöl saì quace agn e’ffacc?
ROMILDA. Te,
ada che al sa domanda mia i agn ad öna sciura.
VALENTO. A se? (Guardandosi in giro) e’ndoela?
ROMILDA.
Spiritus! Felicita, me se a födès te, a gal digherès mia quace agn a ta ghe.
FELICITA. Ma
nò, al dighe pör, a go pò negot de nascont nè. O facc i sinquanta-du (o altro in base all’età degli attori).
VALENTO. I
sinquanta-du? Te bela, ada che anche l’ampasat a t’amerèt dicc che a ta faèt i
sinquanta-du nè.
FELICITA.
Certo, a met’öltivià per chi? Pèr öna che in cö ala dis ü laur e in domà anna
dis ün’otèr?! Me, anna cambie mia di parlà. El mia ira Romilda?
ROMILDA. Pròpe!
A ta ghe resù! (Al pubblico) merà
che’mpare a me a fa isse.
VALENTO. (Al pubblico) e chi aggla fa a chèle
le?!
SCENA V
Romilda, Concita, Valento,
Felicita e Girolamo
GIROLAMO. (Voce fuori scena) Valento, a ghè che
öna racomandada.
VALENTO. E de-det
sòcio.
GIROLAMO. (Entra dal fondo).
VALENTO. Ma set
indre amò a laurà a st’ura?
GIROLAMO. O
finit, chèsta alè l’öltima racomandada che a go de consegnà.
CONCITA. Quate
annerèt de consegnà? Dò?
VALENTO.
Girolamo, daga mia scolt a chèle trè le che ai ga botep e ai parla adoma perché
ai ga la boca. Se ai cöntèssö ergot de giöst!
ROMILDA. Ma fa
sito! Te a ta se bu adoma de mangià e bif.
VALENTO. Dai
Girolamo, cosa a me’portat, fam vèt.
GIROLAMO. Öna
racomanda.
VALENTO. Fam
vèt.
GIROLAMO. Prima
a ta ghe de firmà che (Gli porge un
libretto).
VALENTO. A go
mia i ögiai, dai firmèn-te.
GIROLAMO. Me
pò? A so bu gnià de scrif!
VALENTO. A fet
ol pustì e a ta se bu gnià de scrif pò?
GIROLAMO. Te
Valento, ada che per portà in gir la posta a ghè mia imbisògn de ès bu de
scrif, ma de ès bu de lès.
ROMILDA. Dai
che atla firme me.
VALENTO. Negot
de fa, la racomanda alè la me e me la firme anche sensa ögiai.
GIROLAMO. Ma
se, fa la crus che alè ase. Me ala fo sèmpèr.
VALENTO. (Stupito) cos’è? Ta fe la crus quando a
ta firmèt?
GIROLAMO. Ma se
certo, töcc chèi che aiè mia bu de scrif aia fa e anche chi aiè sènsa ögiai.
VALENTO. (Titubante) alura a fo la crus?
GIROLAMO. Ma
cèrto.
VALENTO. (Si fa il segno della croce) nel nome
del Padre, del Figlio e dello Spirito Santo.
GIROLAMO. Ma
set indre a fa?
VALENTO. Ma se
a ta me dicc te de fa la crus!
GIROLAMO. Mia
la crus isse ma la firma cola crus!
ROMILDA. Scète,
ivest l’inteligensa dèl me òm? Alè bu gnià de firmà cola crus! Girolamo a ta
ghe ü amis ignorant!
VALENTO. (Al pubblico) ivvest? Me che a so bu de
scrif a so ignorant, ol Girolamo che invece al fa la crus per firmà, chèl nò! (A Girolamo) sanvèt chèla racomandada ala
svèlta e po và. (Firma. A tutti) ala
be come crus o a ghi di preferènse?
ROMILDA. Töt
per mia’ndà de là a tö i ögiai. Lazarù anche le.
FELICITA. Ol tò
Valento almeno alèndacc a fai i ögiai, ol me Gianpiero invece alè mès òrp e
guai a parlaga de ögiai.
CONCITA. E come
fal a les?
FELICITA. Come
fal? Al ma dovra me come ögiai e a ma toca lesiga-sö töt chèl che lü al
comanda.
VALENTO.
Indasaì quat a ta ga costèt de custodia alura.
ROMILDA. Èco, a
ta mancaa chèsta batüda. Dai che an va, se de nò, al ria mia a sira chèlle.
CONCITA. Se
dom. (Al pubblico) me a ma so mia
spusada apòsta pèr mia soportà ol me òm, e a ma toca soportà chèl di otèr!
FELICITA. Se
se, don che an va, a ma sömèa de ès che col me òm. (Le tre escono al fondo).
GIROLAMO. Te
Valento, pense de ès metit mal me a fomla, ma gnià te …
VALENTO. Fa
sito, fa sito. Dai fam vèt la racomandada a te.
GIROLAMO. (Gliela porge e guarda l’indirizzo)
madonname Valento, alè mia per te la racomandada! Alè per ol tò vicino.
VALENTO. Cos’è?
E te a ta me facc sentisö dèl bambo de chèle là pèr ol negot?
GIROLAMO. Alè
stacia öna svista.
VALENTO.
Girolamo, va e fas piö èt pèr ün po per piaser.
GIROLAMO. Ma
ada che …
VALENTO. A to
dicc dendà.
GIROLAMO. Va
beh, va beh. (Fa per uscire quando
incrocia Giacinto). Al’istaghe atènt dutur che incö alè ün po malpalpet ol
Valento.
SCENA VI
Valento e Giacinto
GIACINTO. (Entra mentre Girolamo esce. Ha con sé un
cappello da donna molto originale) che manera a set malpalpet?!
VALENTO. Fa
sito, fa sito … ol Girolamo al ma facc fa öna figüra coi fomle che nò ta dighe.
GIACINTO.
Scolta Valento, ada che di figüre a ta na fe anche sènsa ol Girolamo.
VALENTO.
Grasie, a ta mancaèt adoma te. (Vede il
cappello) cosa ghet le?
GIACINTO. A go
che ü elefant! Al so mia né! A ta èdere che alè ü capèl.
VALENTO. E che
rasa dè capèl!
GIACINTO. Alè
chèl dèla me fommla.
VALENTO. (Ironico) ma va? Me ardae che alerès ol
tò.
GIACINTO. Se
cèrto. Alè chèl dèla me fomla ma me a pöde mia èdèla con chèsto adòs. Scolta,
dato che te a tande sèmpèr in discarica, bötèmèl vià pèr piaser. Diga negot
però ale, se de nò a son di guai.
VALENTO. (Glielo mette in testa) a ta ste pò beh.
GIACINTO. (Se lo toglie e lo mette a Valento) a te
però al ta sta piö be che a me. (Con voce
femminile tutte le volte che parlerà in italiano) pensa come ti dona. Come
sei bella … Valenta.
VALENTO. (Parlando e muovendosi come una donna) grazie.
Il colore mi dona davvero.
SCENA VII
Valento, Giacinto e Albina
ALBINA. (Entra dal fondo e assiste alla scena. Ha
con sé shampoo, bagno schiuma, deodorante, crema da corpo, ecc).
VALENTO. Che
dici se mi mettessi una gonna?
GIACINTO.
Staresti una meraviglia …
VALENTO.
Grazie. E se indossassi anche una camicetta?
GIACINTO. …
scollata?
VALENTO.
Scollatissima …
ALBINA. Al sa
pöl saì cosa a sindre a fa? Ma me dighe che otèr du a si malacc!
GIACINTO. Ma no
Albina, a mi scherzaa.
ALBINA. Te al
so che a ta scherzaèt, a ta se ü nòm e de chèsto me a so sigüra dato che a so
la tò fomla. Dèl Valento, però a pöde dì negot invece.
VALENTO. Cosa
olerèsèt dì? Te ada che me a so ün’òm a tutti gli effetti nè!
GIACINTO. (Si accorge che ha con sé tutte le cose del
bagno) Albina, che manera a ghet in dimà o shiampoo, ol bagno schiuma, ol
deodorant e ol rèst?
ALBINA. Eco me
… a ghere pura che la Mirella aià dovrès.
GIACINTO.
Cos’è? Te a tie töisö pèr la pura che la Mirella a ti dovrès?
ALBINA. A talse
che la Mirella le ala dovra töt … e a talse che me a so gelusa di me laur.
GIACINTO. O
capit Albina, poame a so gelus dèla me cantina ma ala töe mia sö andà in gir.
ALBINA. Se,
però a ta sa lamèntèt quando ol sò òm dèla Mirella al bis öna tò botiglia de
anada.
GIACINTO. E
cosa a gaavrè de fa segont te alura?!
ALBINA. Tösö
töte i butiglie come a fo me con chèsce.
VALENTO. Caro
ol me dutur, che a ga öl öna bèla cüretina pèr la tò bèla fomlina. E al fa
infena a rima.
ALBINA. Te fa
sito che a ta ga èntrèt mia. Scüs né, ma cosa fet’te col me capèl?
VALENTO. (Scordandosi di avere il cappello in testa)
ol tò capel? Qual de capèl?
ALBINA. Ol me
capèl che a ta ghe söl co.
GIACINTO.
Infati, che manera a ghe söl co ol capèl dèla me Albina?
VALENTO. Ma se
a tle me dacc … (Viene interrotto).
SCENA VIII
Valento, Giacinto, Albina
e Romilda
ROMILDA. (Entra dal fondo e vede suo marito col
cappello da donna).
GIACINTO. (Parlandogli sopra) adès a ta ghe de dim
che manera a ta ghe ol capèl dèla me fomla.
ROMILDA. Anche
me a so curiusa de saì che manera a ta ghe söl co ol capèl dèla Albina.
VALENTO. Ma adì
che alè mia colpa me ma alè colpa dèl …
GIACINTO. (Interrompendolo) ma scolta Valento,
girega mia inturègn ai laur. Dì come i sta e basta … (Piano a Valento) fam mia fa marù Valento, o se de nò alè finida
pèr me … (Alle due) dì la erità e
basta.
VALENTO. Nò, ma
me …
ALBINA. Alura,
a parlèt o cos’è?
ROMILDA. E sta
atènt a chèl che a ta dighet se de nò, a ta casèt piö det ol mus in chèsta cà.
VALENTO. La
erità alè che ol Giacinto …
GIACINTO. (Piano a Valento) dam mia colpa a me e
salvem e a ta paghero töte i risète che ai ta ocor.
VALENTO. (Proseguendo) la erità alè che … (a Giacinto) töte i risètè?
GIACINTO. Töte
chèle che ai to ocor.
ROMILDA. An gai
de spetà amò tat?
ALBINA. Ada che
se a ta ga èntrèt te Giacinto, a ta pödèt iscordat … (viene interrotta).
VALENTO. Ol
Giacinto al ga èntra pròpe pèr negot.
ALBINA. Mèi pèr
te.
ROMILDA. Se ol
Giacinto al ga èntra mia alura la colpa alè töta tò …
VALENTO. (Prende paura) èco … mia pròpe töta … (guarda Giacinto).
GIACINTO. (Piano a Valento) e a ta acompagne anche
ala discarica quando a ta garièt mia a portà a cà cola bici chèl che a ta ocor.
VALENTO. A go söl
capèl dèla Albina perché …
ALBINA.ROMILDA.
Perché?
VALENTO. Perché
… perché … ol Giacinto …
GIACINTO. (Deluso perché pensa stia raccontando
tutto).
VALENTO. Perché
ol Giacinto al sighetaa a parlà be del capèl dèla sò Albina che me … che me …
al völìe anche pèr te Romildina mia.
ALBINA.ROMILDA.
(Non sembrano convinte).
GIACINTO. (Gli viene in aiuto) vira!Töt vira! Me a
go sèmpèr parlat be dèl tò capèl Albina. E a tlo sèmpèr dicc anche a te se nò sbaglie che al ma pias de
maledèt.
ALBINA. See …
diolte a ta mle dicc … ma me o sèmpèr pensat che a ta ma töièt in gir.
GIACINTO. Chi
me, tö in gir ol tò capel? E che manera, alè isse bèl!
ROMILDA. Fena a
che alo capida a me, però o gniamò de capì come alè finit ol capèl söl tò co
valento.
VALENTO. (Se lo toglie subito).
ROMILDA. Ol
Giacinto a te dicc che al ga centra mia con sta storia, e come al facc
alura sto capèl a rià che?!
VALENTO. (Silenzio e deglutisce) èco … stamatina
a sondacc a cà dèl Giacinto per la risèta dèla pastiglia dèla pressiù e ….
sènsa che lü al sa nincorzès, agglo … robat dal’armade.
ROMILDA.
Cose’facc?
GIACINTO. … ma al
ma confesat a me che aià facc adoma perché … al ga piasia e che dòpo …
alè’ndacc pèr compral istès söl mercat e alura …
ALBINA. Söl
mercat? Te ada che chèsto alè ü capèl de boutique né?!
GIACINTO. … infati
aià mia troat. Te Valento, adà me a ta perdune, perché a capese che atle facc
pèr la tò fomla e al cör al sa comanda mia. Evvest Romilda come al ta öl be?
ROMILDA. Me a
ga capese det piö negot con te. Ma ghet dendà a robàl pò? Ma te, a set’istüpèt
dela nascita o a te facc di scöle apòsta?
ALBINA. Ma dai
Romilda, fa mia isse, al völia adoma fat ü regal. A proposèt de regal … (piano a Giacinto) te, ada che se ol
Valento, alà infena robat ol me capèl, al völ dì che pròpe alè bèl. Indomà an
va söbèt a tön’ün’otèr compagn de chèsto, ma an cambia culur.
GIACINTO. (Per nulla contento) cosè? Amò …
ün’otèr?! (Fra sé) che penitensa
Signur!
ALBINA. Dai che
an va che al sé facc tarde, a ta ghe de dèrf ol’ambulatòre. Ciao né.
VALENTO. Ciao.
Ciao Giacinto.
GIACINTO. Ciao.
(Piano a Valento) grasie. (Escono al fondo).
ROMILDA. A ta
mancaa adoma de fa ol ladèr!
VALENTO. Ma alo
facc adoma pèr te tesoro.
ROMILDA. Per
me? Se al födès almeno ü bèl capèl! Alè le che al ma fa ègn söla pèl de poia!
Lasèm indà se de nò a ma a sö la pressiù.
SCENA IX
Valento, Albina, Vilma,
Concita e Felicita
VILMA. CONCITA.
FELICITA. (Entrando dal fondo) Romilda!
Al se’mmia cosa a ghè söcedìt?
ROMILDA. Al sis
zamò a otre? Adà disim negot, (alludendo
a suo marito) al coperès.
VILMA. Ma se
alè zamò mort!?
ROMILDA. (Sempre alludendo a suo marito) a me
al ma sömèa mia.
CONCITA. Nò,
nò, alè mort delbù.
ROMILDA. Ma chi
pò?
VILMA. CONCITA.
FELICITA. Ol Genio! A ghè morto ol Genio!
ROMILDA. Ol
Genio?
VALENTO. Ol
Genio? Madonname se al ma dispias! (Al
pubblico) èco, e ün’otèr alè’ndacc. Aiè fomle come chèle le che ai fa mör
töcc i òmègn dèla tèra!
ROMILDA. Ma
delbù a ghè morto ol Genio? Ma pènsa che a man parlaa pròpe poche ure fa.
Indasai la Sandrèla in che stato la sarà.
VALENTO. (Al pubblico) ala sarà conteta, èco come
la sarà.
VILMA. Alè la
che’lè disperada! Ala sighetà a dì: perchè pròpe ol me Genio che a ga ölie isse
be.
VALENTO. (Al pubblico) isse be? Ma se ala ölia
divorsià e la sangüraa èdoa?!
CONCITA. Poarì
ol Genio, come al ma nincrès! Ma se al ma nincrès! Alera öna persuna isse pèr be!
Onesta! Mai öna bala in de sò eta!
VALENTO. (Al pubblico) per be? Ma se prima ala
dicc che alera pie de desprese!? Mai öna bala? Ma se ala dicc che öna olta al
ga facc crèt che a ghera ü che al ga coria indre?!
ROMILDA. Pròpe
öna bèla persuna e a me al me sèmpèr piasit ol so mòdo de fa.
VALENTO. (Al pubblico) ma cosa cöntela sö pò?! Ma
se là dicc che al ghè mai piasìt!? Ma cosa a söcèl po’?
VILMA. Poarèt,
con tata zet catìa che a ghè al mont, perché pròpe lü? Alera sèmpèr pront a fat
di piaser, qualsiasi laur a ta ga domandaèt, anche se’lera mia decorde, al ta
daa sèmpèr resù. Pròpe ü brao òm.
VALENTO. (Al pubblico) o che aià biit töte quatèr
o a so indre a’nsognam!
CONCITA. Ma
pensì che in de sò eta alà mai tecat bega con nigù!
FELICITA. Che
persuna alera!
VALENTO. Ma …
ma … cosa a sindre a cöntasö pò? Ma se’nfena poche ura fa, annà parlès mal,
cosa a va salta in mènt adès de fal sant?
ROMILDA. Te fa
sito Valento, che a ta capesèt negot dèla zet. Ol Genio, come töcc al gaaavrà
it ol sò caratèr, ma a ta pödèt mia dì che alera ön persuna catìa.
VALENTO. Adà
che al dighe mia me né? A si otre che prima alirès dicc. Te, pròpe te Romilda a
tere dicc che öna olta a te sbagliàt a parlà e lü quase al ta maiaa-zo la pèl
dèl müs.
ROMILDA. Chi
me? Ada che dèl Genio me o sèmpèr parlat be. Me al so ia cosa a tande a inventà
incö! A ta ghe gniampo de ritensiù, gnia pèr i morcc. Ma Signur, perché e mia
ardazo sic cà prima de chèla del Genio?
VILMA. Adès la
Sandrèla ala sa nincorzera né? Al ga faa töt a cà.
CONCITA. Ol
Genio alera pròpe ün’òm de spusà.
VALENTO. (Al pubblico) ma otèr a sis sigür che me
a so dèst? (Si da un pizzicotto e si fa
male) a so dèst, ècome se a so dèst.
FELICITA. E
come al’indaa in gir ben vestit e pröfömat?
VALENTO. E no è,
adès basta! Ma sf’indre a töm i gir? Ma se dèl Genio öna quac ure fa i dicc che
al sa cambiaa mai, che al sa laaa mai zo e che al tornegaa a pasaga apröf?!
ROMILDA. Ma la
mochèt? Come pödèt ofènt isse öna persuna che alera ü Sant? Se ala ta sèntès la
Sandrèla poarina, ala ta arderès piö in facia.
VILMA. Poarèta
chèla fomla! Quate olte che alè svenida da quando alè mort e pensì che öna olta
ala sa riprendia gnià piö.
CONCITA.
Poarina!
FELICITA. Come
la ma nincrès.
ROMILDA. Me al
so mia come pöderala troà ol coragio dendà innacc adès…
VALENTO. Certo
che te se a ta födès te chèla che la svènès, a ta farèsèt ala svelta a rinvenì.
ROMILDA. Cosa
anna set te?
VALENTO.
Madonname, basta che ai ta dighe che a ghè che la sarta a proat ol vestit, come
a tafe ala svèalta a saltà in pe.
ROMILDA.
Valento, adès a te tocat ol font! Fas mia troà che quando a turne, perché al so
mia che finì a ta fe. Dom iscète, dom che an va a tirà sö de moral la Sandrèla.
VILMA. Se, dom.
(A Valento, alludendo) annè piö di
òmègn come ol Genio.
CONCITA. (A Valento, alludendo) pròpe, aiè töcc
mort. E chi if ai ga frega zo gniac i scarpe.
FELICITA. (A Valento, alludendo) aiè sèmpèr i piö
bu che i ga lasa. I piö catif invece ai resta che e aia öl nigü, gniàc ol Padre
Eterno. (Le quattro sono uscite dal fondo).
VALENTO. (Al pubblico)
ma gli’ssentide? A ma si testimone töcc otèr che prima ai gana casat indre a se
a chèl Genio. Ma indasaì che manera aià cambiat isse ala svèlta opiniù sö de
lü?! (Pensa) mah, a ga rie mia a capì
… o che a ga sabe strenzit ol servèl a töte quatèr … töte quatèr alè ün po
imposebol … a meno che ai abe tözzo ergot che al ghè’ndacc al co. Indasaì cosa
a ghè söcedìt! Alura … i laur ista isse … ol Genio alè if e la sò fomla e i
amise dèla sò fommla (allude alle quattro
appena uscite) a gan casa indre ü muntù … come ai fa con me insoma. Adès,
invece, ol Genio alè mort e lure cosa ai fa? (Pensa e cambia espressione perché gli viene un’idea) lure anna
parla be! Anna parla be perché lè mort! De if nò, ma de mort se. De if ai pöl
mia èdèl, ma de mort aiàndora. E al sis cosa fo me alura? A fo finta de ès mort
e isse a ède se anche la me fomla ala fa isse con me come la Sandrèla pèr ol sò
òm. Che ideuna cha a go it! Ederì come a ga manchero ala me fomla! Come foi
però? (Pensa) ma certo! A ciame ol me
amis Giacinto che al fa ol dutur e a ga de dì che a so mort. Mè che al’indaghe
a ciamal. (Si avvicina al telefono quando
Giacinto entra dal fondo).
GIACINTO. (Entra dal fondo).
VALENTO. A ta parlèt dèl
diaol … cosa fet che Giacinto?
GIACINTO. A go
dendà a dèrf ol’ambulatòre ma prima a so egnit a ringraziat pèr chèl che a ghè
söcedit prima.
VALENTO. Madonname Giacinto,
o ötat adoma ü amis.
GIACINTO. Nò,
nò, i piaser ai va sèmpèr pagacc. Dim chè medesine a ta ölèt che a ti scriezo.
VALENTO. Ma nò Giacinto, alè
mia ol caso, dom.
GIACINTO. E nò,
a ta me salvat dala mort quase che dò risète ai sarès anche poche come
ricompènsa.
VALENTO. Dighèt che aiè poche
dò risète? Cosa dighèt alura se a ta sirchès ergot de piö?!
GIACINTO. Cosa ölèt? Quatèr risète? Ma cèrto, al ma
sömèa piö che giöst.
VALENTO. Ma … me digherès …
GIACINTO. Annà
ölèt sic? Dima cosa a ta ocor che a ta na foso anche sic.
VALENTO. A dì la erità me a
ma ocorerès …
GIACINTO. Va
be, ses risète a ma sömèa ü prese giöst de pagà pèr chèl che a ta me facc.
VALENTO. Èco … ol fato alè
che …
GIACINTO. La
discarica! Preòcupèt mia che ogni promessa è debito. Ciamèm però quando a so
mia in dèl’ambulatòre e a ta öte a portà a cà töt chèl che a ta ölèt.
VALENTO. Ol fato alè che …
GIACINTO. Ma
alura?! A ègnèt ala de? A go mia töt ol tep che a ta ghe te me né? Alura al sa
pöl saì quate risète a ta ocor?
VALENTO. Gniaöna.
GIACINTO.
Gniaöna? Ma nò, almeno öna o dò alè giöst dai Valento.
VALENTO. Annà öle mia de
risète, öle ergot d’otèr.
GIACINTO. (Preoccupato) ergot d’otèr? Pèr …
esempe?
VALENTO. A ta ghe de faso öna
carta in doca a ta dighèt che me a so mort.
GIACINTO. (Esterrefatto) cos’è? Ma … e biit?
VALENTO. Gniampo. Te a ta ghe
de dì a töcc che me a so mort.
GIACINTO. Ma se
a ta se if?
VALENTO. Se, a so if, ma
èdè’mia come la ma trata la me fomla? Se me a mörès, cioè a fès finta de ès
mort, la me Romilda, teedèrèsèt come ala farès ala svèlta a parlà be de me. I
if aia parla mal di if finchè aiè if, ma ai parla be di morcc quando aiè morcc.
E’capit?
GIACINTO. Come
nò?! A ta gaavre anche resù, ma me a pöde mia, o facc ol giuramento de
Ippocrate e a pöde mia.
VALENTO. Ascolta, a me a manterèsa
mia chèl che a ta ghe giürat a chèl’ipocrita le, me a go’mbisògn de chèsto
piaser de te e se te a ta mal fe mia, ando söbèt a diga ala tò fomla che a ta
ölièt bötaga vià ol so capèl.
GIACINTO. Te a
ta fe negot dèl gènèr perché se de nò me …
VALENTO. Invece al faro se te
a ta ma ötè’mia.
GIACINTO. Proa
a fam chèsto e alè l’öltèm laur che a ta fe söla tèra.
VALENTO. Brao, adès se che an
parla la stesa lingua!
SIPARIO
ATTO SECONDO
SCENA I
Romilda
ROMILDA. (Sta piangendo) ol me Valento! Ol me
Valento al ma lasacc! Come faroi a sta sènsa de lü adès? Alera isse bu e al ma
faa manca negot! Adès, alè de là, slongazo in chèla casa che al sömèa che’l
dorme. Ch dulur che proe, che dulur!
SCENA II
Romilda e Don Egidio.
DON EGIDIO. (Entranda dal fondo) permès. Romilda,
condoglianse. Come al ma dispias.
ROMILDA. A mal
dighe mia a me.
DON EGIDIO. Ma come el
söcedit?
ROMILDA. Ma al
so mia me cosa a ghè söcedit al me Valento, stamatina a so indacia a tö ol pà e
lacc come al solèt e quando a so turnada indre alera zamò in de casa de mort.
DON EGIDIO. Ma … come!?
ROMILDA. Ol sò
amis Giacinto, ala facc töt lü perché aggla sircat ol me Valento in punta de
mort.
DON EGIDIO. Ma de cosa alè
mort?!
ROMILDA. De öna
malatia nöa, la cappellunite.
DON EGIDIO. La cappellunite?
ROMILDA. Aiàlsa
mia cosa alè?
DON EGIDIO. Me nò.
ROMILDA. Cosa a
ghere dicc me che alè öna malatia nöa!? Ol dutur Giacinto però al ma dicc che
ala mia sofrit, e chèsto al ma cunsula.
DON EGIDIO. Al’ascolte
Romilda, al so che chèsto alè mia ol momènt, ma an ga de decit ol de dèl
feneral.
ROMILDA. An ga
de decidèl pròpe adès? An pöl mia fa de che ü mis? A so ün po ciapada a löcia
pèr ol me Valento.
DON EGIDIO. A capese ol sò
stato d’animo, ma come lège al sa pöl mia perché …
ROMILDA. (Affrettandosi) al ga resù, a ga pensae
mia che dòpo ün po ol mort al’ispösa. Va be, a mal portasö stasira alura?
DON EGIDIO. No Romilda,
stasira alè tròp prèst, an fa dòpodomà. Al be?
ROMILDA. Se se,
al va benone. A ga crède gniamò mia … edil là che al sömèa che al respire amò …
DON EGIDIO. Romilda ala faghe
mia isse, ala reagesce. Ol feneral, a mal fa ala matina o al dòpomesde?
ROMILDA. Ma al
saavrès mia … e se al piöèss? A so’ndacia amò ai fenerai che al piöia e al me
mia piasit gniampo!
DON EGIDIO. Ol tep a mal
comanda nigü purtroppo.
ROMILDA. Aialsà
cosa an fa Don Egidio? Se al piöf ala matina a mal’ispòsta al dòpomesde e se
invece al piöf al dòpomesde, a mal fa ala matina. A ga ala be come solusiù?
DON EGIDIO. Benissimo! La
scolte, pèr la funsiù, ölela i cantur dèl pais immagine.
ROMILDA. Ma pèr
l’amor di Dio, al ma lümine mia i cantur dèl pais! Aiè stunacc piö di campane
de töta la bergamasca. Nò, nò, al sa ofende mia ma me i sò cantur pèr ol me
Valento ai völe mia. Ai canta che al sömèa che ai gabe tirat ol còl ai poie. E isse,
dèl feneral a ta sa regordèt mia i bèle paròle che al sa dis dèl me Valento, ma
adoma i stunade che i tira fò.
DON EGIDIO. Ma ala arde che …
ROMILDA. Nò,
nò, me a öle mia rüinà l’önèc feneral dèl me òm.
DON EGIDIO. Va be, se le aia
pènsa isse, an farà sènsa cantur. Spero che a gan daghe be la veglia che an
farà stasira.
ROMILDA. Se,
se, la sveglia funebre ala ma a benone.
DON EGIDIO. Ai vòt alura a so
che.
ROMILDA.
Al’ispete alura.
DON EGIDIO. (Esce al fondo).
ROMILDA. (Al pubblico) ivvest cosa al mè capitat?
Ma perché pròpe al me Valento che piö bu de lü annera mia? La me önica fürtüna
in de eta alè stacc ol me Valento. Adà lasèm indà a casazo ergot perché se de
nò a ma sa sènte mal. (Esce a sinistra).
SCENA III
Valento
VALENTO. (Entra in scena da destra. È vestito a festa e ha il viso molto
pallido) ivvest? Cosa a vere dicc? Piö bu de me annera mia in giro, ala
dicc. Ma se infena a l’otrer ammana casat indre ü muntù? La sò fürtüna in de
eta a so stacc me! Ma se ala pödia copam coi so mà, aiavrès facc!? Ale isse,
quando a ta ga se, i ta pöl mia èt, quando invece a ta ga se piö ai ta ölerès.
Aiè forte be né i fomle! A ma sömèa che la rie! Lasèm indà in de me casa de
mort. Ma, alsì che alè infena a comoda! Ol Giacinto ala pròpe mia badat a spese
né?! E töt pèr ü capel! (Esce a destra).
SCENA IV
Valento
ROMILDA. (Entra da sinistra) dal dulur a me se strènzit infena o stòmèc. O
mangiat poca ròba, adoma dù panì, dò bistechine e o finit la pasta (sta per piangere) che ol me Valento ier
sira alà lasacc indre. Annera mangiat ü muntù perché, alera dicc isse in
gregnando che al völia mör cola pansa piena. E alè pròpe söcedit! Ol destino! (Piange).
SCENA V
Romilda, Concita e
Felicita
CONCITA. FELICITA. Romilda!
CONCITA. Ammlà apena sait
adès!
FELICITA. Ma cosa a ghè
söcedit?
ROMILDA. Adà, disim negota, a
fo adoma che löcià!
CONCITA. Adoma l’otrer an
sera indre a parlà dèl Genio …
FELICITA. … e incö an sé
indre a parlà dèl tò Valento. La piö braa persuna che a ghera restat amò söla
tèra.
ROMILDA. A so disperada scète.
Come faroi andannacc adès? Al ma faa töt! Apena a disie che al ma ocoria ü laur
al sa faa in quatèr.
CONCITA. In des, al sa faa,
mia in quatèr.
FELICITA. Ma el mort de
cos’è? Öna olta a te dicc che al ghera la lazarunite. El mort de chèla?
ROMILDA. Ma nò a te! La
lazarunite ala ghè dürada adoma du de. Alè mort de cappellunite?
CONCITA. De cos’è?
FELICITA. Ma che malatia ela
chèla le? Te, (Ritraendosi) ala sarà
mia contagiusa né?
ROMILDA. Ma nò, ol dutur
Giacinto al ma dicc che alè öna malatia rara e ala colpes adoma i òmègn.
CONCITA. A, meno mal.
FELICITA. Mè che a faghe egnì
che ol me òm alura.
ROMILDA. Dai, egnì la che an
dissö ü rosare.
CONCITA. Dom.
FELICITA. (Toglie dalla borsa un rosario gigante).
CONCITA. A che a tle tössö ol
rosare!
LE TRE ESCONO A DESTRA. DOPO QUALCHE SECONDO
RIENTRANO.
ROMILDA. Ivvest come alè là
bèl?
CONCITA. Al sömea che al
gregnès infena.
FELICITA. Me, al so mia otre,
ma, al ma sömeaa che alès dervit ün po ün’öcc!
ROMILDA. Me invece, a go it
l’impressiù pèr ü momènt che al respirès! Madonname se a so metida pò be! Come
minimo al ma egnerà ü esaürimènt.
CONCITA. Pensega mia dai.
FELICITA. (Si guarda in giro) adès, che a ghè piö
lü a ta pödèt bötavià töt chèl che a ta pias mia.
ROMILDA. Ma set mata? Aiè
töcc laur che al ma portat a cà ol me Valento e de che ai sa mös mia. Oltre a
ès bèi ai ma farà compagnia come al ma faa compagnia ol me Valento.
CONCITA. A ma e de löcià a pensal
in de casa quando, adoma ier alera sentazzo le, in chèla scagna …
FELICITA. Alè la coi ma
giunte … ma, a proposèt de ma giunte, me a go tocat i mà e al sis che al ma
sömeaa amò colt?
ROMILDA. Per forsa, ol
Valento al ghera ol (alludendo) “sangue
caldo”! E al ma dicc ol dutur Giacinto che chi al ga ol “sangue caldo”, al
resta colt per ün po de de.
CONCITA. Delbù?
FELICITA. Ol me òm alura,
quando al secherà fò, al zelerà al’istante. Adès mè che andaghe però Romilda.
CONCITA. Poame. Ma piö tarde
an vegnerà che amò né.
ROMILDA. Grasie amise.
Grasie.
CONCITA. FELICITA. (Escono al fondo).
ROMILDA. Cosa al mè capitat!
Cosa al mè capitat! (Esce a sinistra).
SCENA VI
Valento
VALENTO. (Rientra da destra) ardae che i’ndès piö! Fürtüna che aiera finit
de disö ol rosare e aiè egnide de che perché a sere indre a sciopà. Alè mia
facile fa finta de ès mort nè?! Se,
sèmpèr piö facile de sta insema a chèle tre belve le. Cosa a vere dicc?! Adès a
so la piö braa persuna dèla tèra. Pèr lure tre ma anche pèr ol rèst dèl pais. E
chi laur che, (mostrando gli oggetti in
scena) prima aià ciamaa reciòcc o strambai, adès aiè di reliquie. Ma
indasai che manera i fa töcc isse, i ta öl piö be de mort che de if! Ma sarala
bambòsa la zet?! Al ria amò ergü! (Esce a
destra).
SCENA VII
Romilda e Vilma
VILMA. (Entrando dal fondo) Romilda! (Non
vede nessuno) Romilda!
ROMILDA. (Entra a sinistra) a so che Vilma. (Piangendo) evvest chèl che al mè söcedit?!
VILMA. A talse mia come al ma
dispias.
ROMILDA. Adà, fa sito. In chi
momèncc che, a ma e’mmènt amò ol nòst prim incontro. A ringrasiero a eta la me
zia de Brèsa che ala ma facc troà la ol me Valento.
VILMA. A ta capese Romilda, a
ta e immènt töcc i laur bèi che al faa.
ROMILDA. Adoma i laur bèi
perché de difècc ol me Valento al ga nera mia.
VILMA. E chèsto alo sèmpèr
dicc a me. Ma scolta ü menüt Romilda, cosa anna fet di esticc dèl tò Valento
adès?
ROMILDA. Ma, al saavrès mia …
VILMA. La Sandrela le aià
dacc ivià töcc, tanto a le ai ga ocoria mia dèl sigür.
ROMILDA. Delbù?
VILMA. Se, aià regalacc töcc
e ala sé mia troada pentida: adès ala ga piö spasio pèr i sò de esticc.
ROMILDA. A pensaga però alè
mia öna bröta idea … scolta Vilma ma ol tò Girolamo gal mia la taglia dèl me
poèr Valento.
VILMA. Se pròpe.
ROMILDA. Cosè digherèsèt se
me a ta regalès i so esticc piö bèi de daga al tò Girolamo?
VILMA. Ma … pènse che al
sarès contet ol me òm.
ROMILDA. Dai alura, ve de la
e sirca fò chèl che a ta pias. (Escono a
sinistra).
SCENA VIII
Valento
VALENTO. (Entra da destra) cos’è? Cosa ela indre a fa la me fommla? A dala
vià töcc i esticc che a go? E come foi dòpo me? Ma capeserala ergot?! A so gniamò
sotrat e ala öl zamò desfas di me pagn! Mè che an vènte ergot che e ala svèlta.
E cosa foi che a so… mort! Al ria amò ergü! (Esce
a destra).
SCENA IX
Girolamo
GIROLAMO. (Entra dal centro) Romilda … In do set
Romilda? Che disgrasia, che disgrasia! Adoma l’otrer an sera che che an gregnaa
e incö invece … lasèm indà a troal. (Esce
a destra).
SCENA X
Romilda e Vilma
ROMILDA. (Rientrando da sinistra con alcuni indumenti) annet’ase? A ta
piasèi?
VILMA. Otèrchè! Aiè pròpe bèi
e pense che al me Girolamo ai gandaghe de penèl.
ROMILDA. Adà, a ta ringrasie
tat. A schie dendà a bötaivià e …
VILMA. … e a ta ghe o
l’armade öt d’empienì coi tò esticc.
ROMILDA. (Ridendo) braa Romilda a ta ghe pròpe resù. (Accorgendosi che sta ridendo) a già che a so in luto e a pöde mia
gregnà.
SCENA XI
Romilda, Vilma e Girolamo
GIROLAMO. (Rientrando da destra) a ga crègne
gniamò mia. Alè la amò isse bèl, al sömèa infena amò töt lü.
VILMA. Te Giroalmo, a ta
piasèi i esticc dèl Valento che la Romilda la ta regalat?
GIROLAMO. (Preoccupato) chi pagn le … aiè i me …
adès?
VILMA. Ma cèrto! Ada come aiè
bèi! Ada che finidüre!
GIROLAMO. Se, ai vède e aiè
bèi … (piano a Vilma) te Vilma, ma a
me öle pò mia caasö i esticc de ü mort.
VILMA. (Piano a Valento) ma fa mia ol bambo a te! Aiè de ü if che adès alè
mort … ma mort de mia tat. (A Romilda)
ol Girolamo al ta ringrasia tat.
GIROLAMO. (Non è per nulla contento e lo dimostra
mimando).
ROMILDA. Ma figürèt, fra
amis. Ma, da quando a ta parlèt pèr ol to òm?
VILMA. Nò … ol fato alè che …
che … ol me òm alè tròp zo de moral pèr ringrasiat … (Indica al marito di farsi vedere triste).
GIROLAMO. (Lo farà in modo simpatico perché non è
d’accordo con ciò che ha detto la moglie e così finche non sarrano usciti).
VILMA. Forse alè mèi che a
mindaghe … ciao Romilda.
ROMILDA. Ciao. Ma … Vilma,
andet mia a troà ol me òm?
VILMA. Ègnero che in d’ünotèr
momènt adès a go dendà in farmacia. Ciao. (I
due escono mentre entra Albina).
ROMILDA. Va be ciao alura. (Vede Albina) ciao Albina.
SCENA XII
Romilda e Albina
ALBINA. (Piangendo) ciao Romilda. Ma se a ta se stacia desfürtünada! Perché
pròpe a te! Ma perché ol Signur al ta öl isse mal!?
ROMILDA. Scolta Albina, a so
zamò-zo de moral, isse a ta ma copèt dèl töt.
ALBINA. A ta ghe resù, scüsa.
A ghè ol Palmì che al’ista isse mal e invece a ghè tocat al tò Valento. Al ün
po mèi adès?
ROMILDA. (Ironica) se certo, otèrchè! Scolta Albina, a go delà amò tace
esticc dèl me pòer Valento, ai völèt pèr ol tò Giacinto? A ghi regale anche
olenterà dato che aiera isse amis.
ALBINA. Ma cèrto che ai völe!
ROMILDA. A gano zamò dacc öna
quac ala Vilma, ma i piö bèi a ti do a te. E de la (escono a sinistra).
SCENA XIII
Valento e Giacinto
VALENTO. (Rinetra da destra) anche ala Albina ala ga regala i me esticc! Ai
costa dòpo andà a comprai töcc è! (Fa per
parlare quando sente che arriva qualcuno) madonname al ria amò ergü! (Esce a destra).
GIACINTO. Romilda a so me ol
Giacinto.
VALENTO. (Rientrando da destra) a ta se te. Giacinto a ta ghe de ötam. La me
fomla … la me fomla …
GIACINTO. La tò fomla ala
parla be de te scömète.
VALENTO. Se, ala parla be
adès de me, ma ol fato alè che …
GIACINTO. … alè che adès töcc
ai parla be de te. Erèl mia chèl che an völia?
VALENTO. Se certo, ma ol fato
alè che …
GIACINTO. Alè che …
VALENTO. (Interrompendolo) alè che la me fomla alè’ndre a davià töcc i me
esticc! Prima ala Vilma e adès a ghè de la tò fomla.
GIACINTO. (Preoccupato) la me fomla alè de là a tö
i tò … esticc?
VALENTO. Se, ma a sa rèndèt
cönt? A so amò colt in de casa e le ala da vià i me esticc! A capesèt?
GIACINTO. (Non ha sentito ciò che Valento ha detto
perché preoccupato del fatto) me … me a gaavrès de caasö i tò … esticc? (Al pubblico) a gaavrès de caasö i
esticc de ü mort!?
VALENTO. Ma set bambo? Ada
che me a so if né?!
GIACINTO. (Sospirando) a già, a ma egnia piö
immènt.
VALENTO. Scolta docà! Mè che
faghe ergot se de nò, a ma toca maia fò ü capital a comprà töcc i esticc se la
me fommla al ga töt chèl che go a chi ai ve che a troam. Ma cosa an fai?
GIACINTO. È … cosa an fai?
VALENTO. “Cosa an fai” a tlo
domandat me.
GIACINTO. (Pensa) ol testamènt! A ta ghe de fa
testamènt!
VALENTO. Ma cosa cöntèssö
pò?! A so mia gniamò mort pèr fa testamènt. Ciòè, a so mort ma … mia dèl töt.
GIACINTO. Scoltèm Valento. Te
a ta ghe de scrif adès ü testamènt in doca a ta scrièzo che i tò esticc ai ga
mia de möès in doca aiè.
VALENTO. Bèla idèa!
GIACINTO. E dòpo a mal mèt in
dü casèt e an ga de fa in manera che la tò fomla aià troe. Ah, ela mia forse
öna bèla idèa.
VALENTO. Giacinto, come farès
me sènsa de te? A ta se la me salvèza in töt.
GIACINTO. Dai, dai, a ta ma
ringrasiere ön’otra olta, adès scrizo ‘sto testamènt.
VALENTO. Söbèt. (Prende foglio, busta, penna e occhiali).
GIACINTO. Dai scrizzo. Io
Valento Valenti nel pieno delle mie capacità fisiche e mentali, voglio che i
miei abiti e indumenti, rimangano tutti al loro posto. 15 dicembre 2013.
Valento Valenti.
VALENTO. (Scrive) e adès a mal mèt che, in chèsto casèt di fasöi. Dèl sigür ai
ga ocor, con töt ol löcià che la fa.
GIACINTO. A ma sömèa che i
rie.
VALENTO. (Scappa a destra).
GIACINTO. (Non fa in tempo ad uscire di scena).
SCENA XIV
Romilda, Albina e Giacinto
ALBINA. (Rientrando da sinistra con parecchi abiti) o dicc me che ala ma
sömeaa la us dèl me òm.
ROMILDA. (Si guarda in giro) ma a parlaèt con chi?
GIACINTO. Con chi … a parlae
… dèpèrme! A disie sö … ol rosare.
ALBINA. Ol rosare che e mia
de là in doca a ghè ol mort?
GIACINTO. Ol mort … che anche
se alè mort, alè sèmpèr ol nòst Valento.
ROMILDA. Infati.
ALBINA. Se certo, ma al fa
efèt però a ciamal amò pèr nòm adès che alè mort.
ROMILDA. (Mettendosi a piangere) famèl mia regordà! Come faroi adès, sènsa
ol me compagno de vita. (Piange a dirotto
e soffia il naso).
GIACINTO. Romilda, ma cambièl
chèl fasöl che alè töt bagnat. Se al capita che ergü e aia èt, a ta ste mia be.
ALBINA. Al ga resù ol me òm.
ROMILDA. (Piangendo si avvicina al cassetto, prende il fazzoletto e si accorge
della lettera) ma … cosela chesta? (La
toglie).
ALBINA. Öna letera. Dai
lèsela.
ROMILDA. Ale mia ol momènt
chèsto Albina. (La sta risistemando nel
cassetto).
ALBINA. A ta ghe resù ,
scüsa, a ma sa regordae piö che a ta se in luto.
GIACINTO. Ma certo che alè ol
momènt! Magare … magare … alè ü ricordo dèl nòst Valento.
ALBINA. A be, pöldas, a talse
che a lü a ga piasia scrif. Quando al ghera sö i ögia però.
GIACINTO. Infati, pròpe isse.
ROMILDA. (Non convinta) va be, intat che a ghè che nigü … (La prende e legge) “Io Valento Valenti nel
pieno delle mie capacità fisiche e mentali, voglio che i miei abiti e indumenti,
rimangano tutti al loro posto. 15 dicembre 2013. Valento Valenti.”Alè ol
testamènt dèl me pòèr Valento. I sò öltime volontà! (Guarda Albina che ha gli abiti ancora in mano) chèsce, ai sa mös
mia de che.
ALBINA.ROMILDA. (Una tira i vestiti e l’altra fa lo stesso.
Così per qualche secondo).
ALBINA. (Rassegnata lascerà gli abiti) va be, se chèste aiè i öltime
volontà dèl tò Valento…
ROMILDA. Grasie Albina che a
te capit al volo. Ol volere dèl me Valento alè salvo.
GIACINTO. E i esticc che a te
ghe dacc ala Vilma?
ROMILDA. Ala Vilma, Certo! (Fa per andare quando si ferma) e te
come fet a sail che a ta serèt mia che quando a ghio dacc?!
GIACINTO. Me … come a foi a
sail …? Alè che … che … che quando … a sere indre a egnì che, alo esta e o
capit söbèt che aiera i esticc dèl Valento perché i esticc dèl me amis, me ai
conòse. (Prendendo coraggio e accusando)
o pènsèt che a conèse mia i esticc dèl me migliur amis che (commuvendosi) alè de la, slonga-zo in chèla casa de roèr …
ROMILDA. Nus.
GIACINTO. Nus cèrto, alo
ordenada me.
ALBINA. Nus, roer e piòp,
intat però la Vilma ala ga i esticc dèl Valento.
ROMILDA. A ta ghe resù, ando
söbèt prima che ala rie a ca.
ALBINA. Dai, ègne a me chesse
an fa la stafeta e an sa stöfa mia gnià öna, gnià lotra. (Tutte e due escono dal fondo).
GIACINTO. (Le segue fino alla porta mentre escono).
SCENA XV
Giacinto e Valento
VALENTO. (Rientra da destra) Giacinto grasie, a ta me salvat anche staolta.
GIACINTO. O salvat adoma i tò
esticc.
VALENTO. I me esticc e anche
me: la me fomla ala ma avrès copat se dòpo a ghere de compràm töcc i esticc.
FELICITA. (Voce fuori) Romilda a so me.
GIACINTO. A ghè che amò ergü.
VALENTO. Ma gale de egnì che
töte a fa pò me dighe?!
GIACINTO. A ta se mort
Valento, ai ve a troa te.
VALENTO. Se, o capit, ma me a
so anche stöf de töte chèle visite che. Che indaghe a troà ün’otèr mort.
GIACINTO. Ma Valento, aiè i
amise dèla tò fomla!
VALENTO. (Mentre sta uscendo a destra) o sèmpèr dicc me che la me fommla ala
ga trò’tante amise!
SCENA XVI
Giacinto e Felicita
FELICITA. (Entrando, triste) ciao Giacinto. In
doel …?
GIACINTO. Alè apena indacc de
là.
FELICITA. Come, alè apena
indacc de là? Ma el mia mort istamatina?
GIACINTO. (Affrettandosi) ma cèrto! (Commuovendosi) ol fato alè che al ma
sömèa amò de edil che, che al vannacc e’ndre.
FELICITA. Madonname come a so
restada mal quando alo sait! Adoma ier al mera facc i auguri pèr ol me
compleanno. Che gentilesa che al ghera sèmpèr pèr töcc. A pöde èdìl?
GIACINTO. Ma certo. (Urlando a destra) Valento e che che a
ghè la Felicita.
FELICITA. Ma adès … i morcc …
ai sa mös?
GIACINTO. (Rendendosi conto) ma no certo … a …
schersae. Ve de la con me. (Escono tutte
e due a destra).
SCENA XVII
Romilda
ROMILDA. (Rientra dal fondo ansimante e con i vestiti di Valento) chèla la
ala ölia fa la stafeta! Se cèrto, ma dòpo che le ala ga coria indre ala Vilma,
me, pèr ciapale töte dò a ma tocaa cor ol dope. E dai però, i esticc dèl me
poèr Valento aiè che amò töcc ala so ca e a so sigüra che in doca al sa troa,
inferno o … inferno, al sarà contet dèla sò fommlì. (Esce a sinistra).
SCENA XVIII
Romilda, Felicita e Giacinto
GIACINTO. (Rientra
da destra con Felicita).
FELICITA. (Rientra da destra piangente) ma come al
ma dispias … ma perché a ghè capitat pròpe al’òm dèla me migliur amisa? Ma
perché alè mia capitat … a … a … (lo
guarda) a te?
GIACINTO. Al destino non si
comanda.
FELICITA. (Smettendo di piangere) certo, a te ghe
resù. Ma erèl mia al cör che non si comanda?
GIACINTO. Al cör e al
destino.
FELICITA. A certo. Ma scolta
Giacinto che manera quando an sera de la, prima de egnì vià a te dicc a alta
us: Valento me adès ando in’ambulatòre. Ma al set mia che i morcc ai ga sènt
mia?!
GIACINTO. Ma se certo, alè
chè … alè che …l’abitüdine! Èco … l’abitüdine de diga sèmpèr isse prima dendà
vià.
ROMILDA. (Rientra da destra) ciao Felicita. Evvest cosa al me söcedit? (Si abbracciano).
GIACINTO. Me a go dendà, ègne
che piö tarde. (Esce dal fondo).
ROMILDA. Grasie né Giacinto,
grasie de töt.
FELICITA. (Commuovendosi) che disgrasia che al tè
capitat! Ol tò òm se che alera brao, mia come ol me che al ma fa adoma disperà
e che ol Signur aia öl gnia lü.
ROMILDA. Felicita, a sa
rèndèt cönt?! Me, èdoa! Isse zuena e amò èdoa.
FELICITA. Édoa come tate che
aiè èdoe. Ma al set mia quate èdoa a ghè “söla piasa”?
ROMILDA. (Interessata) delbù? A ma a me, al manterèsa mia ès söla piasa.
FELICITA. A proposèt de chèl
discor che, intat che egnie che o incuntrat ol Vitorio.
ROMILDA. Alè stacc che
stamatina a troà ol me òm e al ghera öna gentilèsa con me che o mai vest. Al ma
infena regalat di ciocolatì.
FELICITA. Imagine. Al ma facc
üm po de domande sö de te.
ROMILDA. Sö de me?
FELICITA. Se. Al ma domandat
se …pèr caso te a ta gherèt del’interès pèr lü.
ROMILDA. Per lü … chi?
FELICITA. Ma pèr lü, ol
Vitorio.
ROMILDA. Ma … perché a tla
domandat?
FELICITA. Perché … ma
ale’gniamò de capì? Al ma dicc che a ta ga piasèt. (Affrettandosi) dighèl mia al tò Valento però.
ROMILDA. Ada che ol me Valento
alè mort né?! (Con interesse) delbù
alà dicc che a ga piase?
FELICITA. Se, a ta ga piasèt
e anche tat.
ROMILDA. (Lasciandosi andare) te, a ga piase al Vitorio … al ga ü muntù de
solcc …
FELICITA. Se, sensa che al ga
cà depertöt ol mont. A ta farèsèt la sciura.
ROMILDA. Otèr che sciura a
farès … (rendondosi conto) no, a pöde
mia, o gniamò de sotrà ol me prim òm!
FELICITA. Èdèt, se a te dicc
ol tò prim òm, al völ dì che ol tò servèl alè’ndre a pensà a ergü d’otèr.
ROMILDA. (Decisa) ma mochela! A go mai facc i corègn al me òm, figürèt che
cominse adès … e con chi pò?
FELICITA. Col Vitorio che alè
ü bèl partit oltre che a ès ü bèl’òm. E pò dòpo, e alè chèl che al cönta de
piö, alè piö zuen de te de des’agn!
ROMILDA. Des’agn? A dighèt
delbù?
FELICITA. A so buna amò de
cönta né?
ROMILDA. Des’agn?
FELICITA. Se, des’agn e tace
solcc.
ROMILDA. Tace solcc?
FELICITA. Se, tace solcc e
tate cà.
ROMILDA. Tate cà?
FELICITA. Se, tate cà e tate
barche.
ROMILDA. Tate barche?
FELICITA. Se, töt tat e tat
de töt.
ROMILDA. Cosa dighèt te
Felicita?
FELICITA. Me dighe che alè
mia de fa scapà ü partit dèl gènèr, prim che a tal robe ergü.
ROMILDA. Quase, quase … (al pubblico) un po de felicità, ala
merite a me o nò?
FELICITA. Ma delbù al ta
regalat di ciocolatì?
ROMILDA. E che rasà de
ciocolatì! La scatola alè longa quase ü metèr. E de la che a tla fo èt.
FELICITA. (Mentre escono a sinistra) al fa sèmpèr
i laur in grant.
SCENA XIX
Valento
VALENTO. (Rientra da destra arrabbiato)
agglà sere pò mia me chèla di ciocolatì! Apena al ma-e sota tir ol Vitorio, al
mète apòst me. Ma l’issentida? A so amò de la in de casa de mort e le ala sa
consula ala svèlta! Nò, nò, mè che a faghe ergot. Come se a gabe facc mancà
ergot quando a sere if. Al mar töcc i agn … in campegio. E mindaa a notèr
sèmpèr in dèl mar cola barca: ol pedalò. Se ma, adì che al ghera ol freno né? E
me, a gaavro mia des agn in meno, ma annà dimostre öndes de agn in meno. Mè che
troe öna solusiù se de nò chèsta ala ma sa spusa delbù e isse ala mandarès
anche in galera ala fì, perché ala sa troerès bigama! (Pensa) cosa pöde fa? Cosa pöde fa? Ün’otèr testamènt! Ma certo! A
gal fo troà in d’önotèr pòst. Certo, chèsto al sarès ol segont, ma dato che aiè
sèmpèr i me öltime volontà ala ga farà mia tat caso. (Prende foglio, penna, occhiali e busta e inizia a scrivere) “Io
Valento Valenti nel pieno delle mie capacità fisiche e mentali, voglio che la
mia adorata Romilda mi rimanga fedele per sempre. 15 dicembre 2013. Valento
Valenti.” Perfèt. E in doca a gal mète adès? (Controlla l’ora) alè l’urare che la tözö la sò pastiglia dèla
presiù. (Apre un altro cassetto) i sò
pastiglie aiè che e me a ga mète chèsta bèla lètera che in banda. Ai ria zamò! (Corre a destra).
SCENA XX
Romilda e Felicita
FELICITA. (Rientrando da sinistra) chèla scatola
ala finia pròpe piö né? Ol Vitorio alè pròpe ün’òm de spusà.
ROMILDA. (Rientrando da sinistra) scolta, lasa pasafò almeno ol feneral e pò
dòpo diga (timidamente) che se al völ
me a sarès anche disponibèl.
FELICITA. Braa Romilda se che
ta ma piasèt!
ROMILDA. (Guarda l’orologio) mè che töezo la pastiglia dèla pressiù se de nò
a so de ergü. (Si avvicina al cassetto
dove tiene le pastiglie).
FELICITA. Pòta ma, se te a ta
sa spusèt, a ta ocor öna testimone. (Si
avvicina a Romilda).
ROMILDA. (Ha aperto il cassetto e prende le pastiglie e nello stesso tempo si
accorge della lettera. La prende).
FELICITA. (Si avvicina a Romilda e mentre le parla le
da un po’ di spalle) cosa dighèt se a ta fo me de testimòne. D'altronde a
so me che a ga dighero al Vitorio che a tal völèt ispusà.
ROMILDA. (Apre la lettera e la legge e non da nessuna risposta a Felicita).
FELICITA. (Si accorge che non le risponde) ma
alura? A
set morta a te!? A ma dighèt de se o
cos’è?
ROMILDA. (Meravigliata) Felicita! Felicita, ü testamènt dèl me Valento!
FELICITA. Come? (Si gira).
ROMILDA. (Triste) Felicità! Felicita! A pöde mia …
FELICITA. Damla che a tla
lèse me se a ta pödèt mia lesìla dal dulur.
ROMILDA. A pöde mia …
FELICITA. Pòta damla a me a
to dicc.
ROMILDA. Felicità … a pöde
mia … a pöde mia …
FELICITA. Scolta Romilda, a
ta pödèt mia ma quando fo pèr ciapat la letera pèr lèsetla, a tla tirèt indre …
ROMILDA. Felicita, a pöde mia
…
FELICITA. (Stanca) rangèt! Me a tla lèse piö.
ROMILDA. Felicità … a ghè
scricc che a pöde mia … spusà ol Vitorio!
FELICITA. Cos’è? A ta spusèt
piö ol Vitorio? Pèr che manera?
ROMILDA. Lès …lès che …
FELICITA. (Prende la lettera e legge) “Io Valento
Valenti nel pieno delle mie capacità fisiche e mentali, voglio che la mia
adorata Romilda mi rimanga fedele per sempre. 15 dicembre 2013. Valento
Valenti.” A ta se pròpe sfürtünada be né?! (Al
pubblico) alè pègio che ès’ispusada! (A
Romilda) ol Vitorio al ciaperà ol gul e te a ta sare che cola tò bèla
leterina in dimà!
ROMILDA. Aiè i segonde öltime
olontà dèl me Valento, Felicita, a pöde mia.
FELICITA. Come i “segonde olontà”.
ROMILDA. Se, chèsto alè ol
segont testamènt.
FELICITA. Ol segont? (Al pubblico) alà facc i laur in grant
ol Valento!
ROMILDA. Se ol me Vitorio al
ma öl töta pèr lü pèr sèmpèr, e a pöde mia negaghèl. Ol Vitorio … al sa tècherà
al tram.
FELICITA. Ol Vitorio?! Al sa
tècherà a ergü d’otèr, otèr che bale e magare anche piö zuena de te.
ROMILDA. (Decisa) aiè mia laur che al manteresa, me a so öna fomla spusada.
FELICITA. Ta ölìèt forse dì …
edoa.
ROMILDA. Edoa ma spusada in
dèl’anima con dü gran t’òm.
FELICITA. Conteta te. Lasèm
indà adès, al sé facc tarde. Romilda, egnero dòpo a diga sö ol rosare. Ciao. (Esce dal fondo).
ROMILDA. Se, a ta spète.
Ciao. (Al pubblico) ivvest come al ma
ölia be ol me Valento? Adoma a öna persuna che a ta ga ölèt tat be a ta ga
lasèt du testamèncc. Ando a mètel insèma a chel’otèr. (Esce a sinistra).
SCENA XXI
Valento
VALENTO. (Rientra da destra) e anche chèsta alè’ndacia. A ga so riat a salvà
anche ol me matrimòne. E sperem che ala sabe finida però. (Toccandosi lo stomaco) a go adòs öna fam che a ga crèderèsèt mia.
Alè de stamatina prèst che a so a stechèt! Ède mia l’ura che al vègn nòcc pèr
leasö a mangià ergotina. Chèl che la dicc che l’appetito al ve mangiando, alera
pròpe bambo né? Perché aialsera mia che rasa de appetito a ta e, a … mangià
mia.
VOCE FUORI SCENA. El permès …
a ghè amò deèrt, dai che an va det a troà ol pòèr Valento.
VALENTO. A ghè che amò ergü!
Te ma, ü mort, al pöl posà gnià ü momènt, nè?! (Esce a destra).
SIPARIO
ATTO TERZO
SCENA I
Romilda
ROMILDA. Al ma
sömèa mia ira … ol me Valento … là … là in chèla casa … de mort. Come faroi a
iga la forsa dend’annacc adès?! Alè mort ier matina e al ma sömèa zamò tat che
al vède piö giràm inturèn e dam impas. Se ma ün’mpas che al ma faa sentì ölida
be nè?! Ü de e a so calada zamò 15 gram. Ma a sa rendì cönt che se ando innacc
de sto pas, de che öna setimana o perdìt ün’èto? A ma-e piö fam … a proposèt de
fam, ier sira a ghere in dèl frigor ü salam intrec e stamatina quando a
son’dacia a tirà fò ol lacc, ol salam alera dientat metà. Che alabe mangiàt me sènsa
nincorsès?! Ma nò, al pöl mia èsga,a sarès cresida e mia dimagrida isse tat. E
se invece a sondre a dientà bambosèla?
SCENA II
Romilda, Felicita,
Concita, Albina e Giacinto alternato
FELICITA. (Entrando tutte e tre dal fondo) adì la
erità alè üm’po che a ta se isse. Dai schersae, ölie tirassö de moral üm po.
ROMILDA. Se, alè pròpe chèsto
ol momènt de schersà.
CONCITA. Ma dai Romilda,
ciapetla mia, a ta ghe dotèr te de pensà adès …
ROMILDA. … al me òm che alè
de là mort istechit.
ALBINA. (Entra ancora con i detersivi da bagno).
ROMILDA. Albina, ghela la
Mirella ala tò cà?
ALBINA. Come fe’te a sail? E
comunque notre an s’antendìa che adès a ta ghe de pensà come comportas al
feneral dend’omà.
GIACINTO. (Da fuori) Romilda, a so ol Giacinto.
ROMILDA. E de-det Giacinto, e
de-det.
GIACINTO. (Entra dal fondo) a so che a troà amò ol
Valento, caso mai al siès in dificoltà…
ROMILDA. In dificoltà? Adà
che de là al sa pöl mia möès.
GIACINTO. Cioè … ölie dì …
caso mai a ga ocore ergot …
CONCITA. A ga ocore ergot? Ma
se alè la stenc!
GIACINTO. Nèl senso che al
gabe in bisògn de öna mà … a … andà in paradis piö ala svèlta. A pregà tat, al
sis mia che al sa-a in paradis piö ala svèlta? Me ando de la a pregà pèr
l’anima dèl Valento, an sa èt dòpo. (Esce
a destra).
ROMILDA. Se, se, va pör dèl
tò Valento. (Alle amiche) aiera isse tecacc.
ALBINA. E al sa èt, al sömèa
che al’istraparle poarèt, come se al födès amò if. Comunque, turnando a notèr
Romilda, a ta ghe de preparas pèr ol feneral dè’ndomà.
ROMILDA. Perché come goi de
comportam? A ghè forse ü regolament?
FELICITA. Ma cèrto! A ta
ölere mia forse fa di bröte figüre cola zet che ala ga sarà forse?!
ROMILDA. Me nò, cèrto.
CONCITA. Èco, alura come prim
alur a ta ghe dendà estida de scür, ma mia de nighèr perché al porta mal.
ROMILDA. Ma se a so al
feneral dèl me òm, piö mal de isse!
ALBINA. Fa sito e scolta.
Dòpo, in dèl corteo pèr indà in cesa a ta ghe de sta dendre ala casa tecada a
bracèto cola tò sorela e col tò fradèl. A braccetto né?!
ROMILDA. Ma se al so gniac se
ai ve al feneral! Aià tecat bega col Valento des’agn fa!
FELICITA. Te preòcupèt mia
che ai ve, aio invidacc me. Alo facc adoma pèr mia fa’fa bröta figüra. Apena
partida de che a ta ghe de löcià tat, riada a metà strada a ta ghe de messö i
ögiai dèl sul.
ROMILDA. Ma me agghio mia i
ögia dèl sul.
CONCITA. (Le mostra un paio di occhiali scuri) ai che. A tio compracc me
come regal pèr ol feneral.
ALBINA. Quando invece a ta se
in cesa, ögni tat a ta ghe de iga na quac crisi de pianto.
ROMILDA. Ona quac … quate?
FELICITA. Tre ai va be.
CONCITA. Quando a ta rièt
invece al cimitero, a ta ghe de fa ü bèl’isvenimènt.
ROMILDA. Ma me … a so mia
buna de svenì!
ALBINA. A ta fo èt me
Romilda! (Le mostra il tutto, in modo
simpatico, facendosi poi sostenere da Concita).
ROMILDA. O capit … la Concita
ala ta tegni’sö. E se la me sorèla invece ala ma lasan’dà in tèra?
FELICITA. Mèi amò! Inda saì cosa
ala digherès la zet de te! Anse, fa isse, burla in tèra adiritüra.
ROMILDA. Ma otre a si töte
mate.
CONCITA. Notre, an fa pèr ol
tò be.
ALBINA. Cèrto. E dòpo, quando
al sarà in de casa mortuaria e ai vegnerà a töl pèr fal cremà, te a ta ghe de …
(viene interrotta).
ROMILDA. Cose’dicc? Ai ve a
töl a fal cremà?
FELICITA. Ma cèrto! A sa
regordèt piö l’anpasat quando aià portassö ol Piero di Retanghe che ol tò
Valento al völia ès brüsat?!
CONCITA. E che te a ta ghe
dicc che a ta sarès istacia te a impiaga det!
ROMILDA. Me a ma sa regorde
mia.
GIACINTO. (Entra da destra
facendo capire al pubblico che è stato spinto da Valento) anche me a ma sa
regorde mia.
FELICITA. Per forsa, te a ta
ga serèt mia.
GIACINTO. Se … certo … però me a so ol’amis preferìt dèl
Valento e se alès völìt fas cremà, dèl sigür a malavrès dicc.
ALBINA. A ga sere anche me
chèla olta Giacinto e perciò al sa pöl mia andrà cuntra i olontà dèl mort.
FELICITA. Giacinto, va a
pregà per ol paradis dèl tò amis.
GIACINTO. (Esce a
destra).
ROMILDA. Forse a ma e’mmènt
vergot. Se chèsta alera la so olontà, al faro cremà.
CONCITA. I morcc aià crema a
Novara.
ALBINA. Se, ma anche a
Venesia.
ROMILDA. Cos’è? Isse deluntà?
GIACINTO. (Entra da
destra facendo capire al pubblico che è stato spinto da Valento) adì che al
Valento a ga pias mia andà a Venesia e gniac a Novara.
ROMILDA. E te come fet a
sail?
GIACINTO. Ammla dicc adès de là … cioè … ammla dicc … de là,
quando alera amò if.
FELICITA. Alè mia ira, al ta
cöntassö öna bala perché quando alè’ndacc in viagio de noze, lü alè ‘ndacca a
Venesia e la Romilda a Firense.
CONCITA. Va, va a pregà pèr
ol paradis pèr lü, che annà isse imbisògn …
GIACINTO. (Esce a
destra).
ALBINA. Romilda, me andarès a
Venesia a fal cremà, alè piö carateristica de visità Venesia che Novara. E pò dòpo, a ta pöderèsèt i’sta là tri de nè.
ROMILDA. Tri de?
FELICITA. Va be, dato che a ta
fe la strada, sta almeno du de.
ROMILDA. No, no, me a staro
là pò, öna bèla setimana. A go de tirassö ün po dòpo sta tragedia.
CONCITA. Braa, isse che a ta
ma piasèt.
ALBINA. Ma, ol don Egidio
aialsà che a tal cremèt?
ROMILDA. Nò, come fal a sail
se ammlà apena decidit adès.
FELICITA. Merà che a
tal’avisèt söbèt.
ROMILDA. Ando söbèt a
telefunaga.
CONCITA. Notre adès an va ,
però an ve che amò piö tarde pèr la sveglia.
ROMILDA. Va be, a stasira. (Si salutano tutte. Esce a sinistra).
SCENA III
Valento e Giacinto
VALENTO. (Entra da destra) a ta se pò de grant’aiuto! A to casa’cche, dò
olte e ta ga se mia riat a convincile a fam mia cremà.
GIACINTO. Al sere mia cosa
diga pèr fa mia marù.
VALENTO. A ta fo nighèr me,
invece! Cosa foi adès che chèle quatèr bernarde ai ma öl cremà! A so amò if me
né?!
GIACINTO. A chèsto an ghera
mia pensat.
VALENTO. Ma quanto mai a mè
egnit’immènt de dì chèla scemada de ès brüsat! A ga scapa pròpe negot a chèle
lepere le.
GIACINTO. Che a mè fa ergot
se de nò poarì a te ... (mima di
accendere un fiammifero e di dar fuoco a Valento).
VALENTO. Dai, invènta ergot e
fa mia o stüpèt se de nò pèr me ala-a dèlbù a finì mal.
GIACINTO. Fa ün’otèr
testamènt?
VALENTO. Un’otèr testamènt?
Ma se’balènga? Tri testamèncc pò? Ei mia ün po tròp?
GIACINTO. Ma nò, ol proèrbe
dighel mia: “Trì al fa buna fì”. Dai, dai, scrizzo ala svèlta ol tò testamènt
prima che ala rie.
VALENTO. Ma set sigür che ala
ga crèderà amò? (Si mette a scrivere con
gli occhiali).
GIACINTO. Scrizzo docà prima
che la rie de che.
VALENTO. (Scrive) “Io Valento Valenti nel pieno delle mie capacità fisiche e
mentali, voglio che la mia adorata Romilda faccia celebrare un funerale
tradizionale e senza cremazione. 15 dicembre 2013. Valento Valenti”. E in dol
mète adès?
GIACINTO. Mètèl … mètèl … (si guarda in giro) metèl … mètèl …
VALENTO. A sel incantat ol
disco?
GIACINTO. Mètèl … in dè
credensa visì al vì. Ma fa ala svèlta perché al rierà de che mia tato ol preòst.
VALENTO. Al ma sömèa che al
sabe zamò che! (Infila il testamento nella
credenza e velocemente esce a destra).
GIACINTO. (Esce anche lui a destra).
SCENA IV
Romilda e don Egidio
ROMILDA. (Rientrando da sinistra) alè zamò ün po che o telefunt al preòst,
al rierà a momèncc.
DON EGIDIO. (Entrando dal fondo) o facc piö prèst
che a pödìe.
ROMILDA. Grasie sciur preòst.
Me alo ciamat perché ol me òm, quando alera amò in veta al völia fas cremà.
DON EGIDIO. A, bene, a ghe né
mia de problemi. Adès an fa ol feneral normal e a mal mèt in de camera
mortuaria e pò dòpo quando al rieràa in dèl’ölna … SI SENTE UN RUMORE A DESTRA.
GIACINTO. (Da fuori
scena) scüsim, a so stacc me che o facc burlazo … chèl laur che. (Più piano) sta bù docà!
DON EGIDIO. E quando al rierà
, an gadarà öna benedida.
ROMILDA. Bene. Al’iscolte,
dato che alè che, a pöde domandaga quat ala ma e fò la funsiù?
DON EGIDIO. Ala arde che a
ghè mia öna tarifa, alè a offerta libera.
ROMILDA. Al’iscolte, ma a
pöderèsèl mia fam ün po de sconto?
DON EGIDIO. Ma se a go dicc
che ala pöl fa l’offerta che ala ga òia!
ROMILDA. Apunto. Sö chèla
offerta, a pöderès viga ü tantì de sconticino?
DON EGIDIO. (Stanco) se! Töt o sconto che ala öl! La
ma scüse ma adès a go dendà. An sa èt istasira pèr la veglia.
ROMILDA. Se, se, al’ispète,
ölèl che andaghe in doe con dü mort in cà. SI SENTE ANCORA UN RUMORE A DESTRA.
GIACINTO. (Da fuori
scena) scüsim, a so stacc che me o facc burlazo … amò chèl laur de prima.
DON EGIDIO. Saluti. (Esce dal fondo).
ROMILDA. (Mentre esce a destra) ma e’finit Giacinto de rompim-sö i laur? (E’ fuori. Con tristezza) madonname se
alera bèl ol me Valento.
SCENA V
Romilda, Vilma, Girolamo e
Giacinto alternato
VILMA. (Entra dal fondo).
GIROLAMO. (Entra dal fondo).
ROMILDA. (Da fuori scena) ma … ma … ma che manera al ga la cravata slentada?
GIACINTO. (Da fuori
scena) al ghera colt. Ciòè ölie dì che … cola scüsa che al fa colt, a ghere
pura che … al südès. Ciòè … che ol colt che aghè che in de stansa al ga faès di
broc’ischèrs … èco.
ROMILDA. Giacinto, a ta ste
piö mal te de me. (Piangendo) poarì a
te che a ta ga ölit isse be e a tle est mör in di tò bras. (Mentre rientra da destra) agglà facia de’gròsa staolta. (Si accorge dei due). Ciao Vilma, ciao
Girolamo, grasie che si pasacc a mò.
VILMA. An völ istat visì in
chesto momènt de dulur …
GIROLAMO. … e anche perché a
ghere de portat chèsta lètèra che alè riada pèr te pèr via aerea.
ROMILDA. Grasie, grasie tat.
Al so che a si di amis … cosè? Öna lètera per via aerea pèr me?
GIROLAMO. Se, pèr via aèrea.
ROMILDA. Ma Girolamo cönta
mia sö di stüpidade, ada che al so che a si riacc in bici e mia col’aereo.
VILMA. Notèr cèrto che an se
che in bici, ma la lètera alè riada col’aerèo.
ROMILDA. Ma come ala facc a
rià col’aèreo se otèr a si riacc che, in bici?
GIROLAMO. Alura, la letera
alè riada dal’America (mostra la busta e
poi gliela da), col’aereo e me a tlo portada che cola bici. An sèi capicc
adès?
ROMILDA. Ah, se certo, adès o
capit. Dal’America eddicc? La sarà la me sorèla alura che la ma scrif. (Prende la busta e la apre) cosa a vere
dicc? Alè la me sorèla che la ma dis che ala ria doma’matina ai nöf e la ma dis
dendà a töla al’aeroport ai des.
GIROLAMO. Romilda, ando me a
töla, preòcupèt mia te.
VILMA. Se, te pènsa adoma al
feneral che a ta ghe de fa.
ROMILDA. Se, al feneral e
anche ala cremasiù.
VILMA. A ta fe cremà ol tò
òm?
ROMILDA. Se, alera öna sò
olontà.
GIROLAMO. Me a ta ma fe mia
cremà né Vilma! Ma pensa se isse’nfal a födès amò if! SI SENTE ANCORA UN RUMORE
A DESTRA.
ROMILDA. Ma Giacinto, cosa a
set indre a fa? A rompèm sö la cà?
GIROLAMO. A ghè che ol
Giacinto?
ROMILDA. Se, alè tat che alè
che, al ga ria mia a sta deluntà dèl sò migliur amis.
GIACINTO. (Entrando da destra) scüsa Romilda, ma
stasira a so ün po distratto.
ROMILDA. Ma se, preòcupèt
mia, a ta capese.
GIACINTO. Romilda, scüsa né,
ma a go bisògn de tiramsö ün po … a ma darèsèt mia … ü bicer de ì?
ROMILDA. Ma certo Giacinto.
Ölì anche otèr ü bicer de ì?
VILMA. Nò, me nò, grasie.
GIROLAMO. Ma, me al bierès.
VILMA. Girolamo, a talse che
al ta fa mal!
GIROLAMO. Romilda, a pensaga
be, forse alè mèi che aià bie adoma ol Giacinto, me a gan-tire mia isse tat.
ROMILDA. Spetìm che ando de
là a töl.
GIACINTO. De la? (Rincorrendola) ma nò Romilda … fa mia …
isse tata strada pèr me.
ROMILDA. Andà in cüsina al
sarès tata strada? Ma dai …
GIROLAMO. Che manera a ta sa
preòcupèt isse tat pèr la strada de fa dèla Romilda? (A Romilda) te, a ta sare mia incinta né? SI SENTE ANCORA UN RUMORE
A DESTRA.
GIACINTO. (Affrettandosi) o metìt sö mal chèl laur
de prima e … svèt che alèn’dacc amò in tèra.
ROMILDA. Adì che me a so mia
incinta né? Spèta amò ün po!
VILMA. Ma Girolamo, ma sarai
laur de dì a öna èdoa?
GIROLAMO. Scüsa Romilda, al
so mia cosa a mè egnit’immènt. Ala tò età a ga öl o spirito santo.
VILMA. Ma Girolamo!
GIROLAMO. Romilda scüsèm amò.
(Al pubblico) e la fenese che.
GIACINTO. Scüsa Romilda … o
est prima che anche che a ta ghe … öna butiglia de ì.
ROMILDA. Se, ma chèlle alè
zamò deèrt de öna quac de! A ga daro mia al migliur amis dèl me Valento, ü ì
zamò devrit adès?!
GIACINTO. Ma nò, fa negot.
ROMILDA. Nò Giacinto, a ta do
ol vì bu. (Fa per uscire a sinistra).
GIACINTO. Ol vì che a ghè che
alè chèl che alà biit ol me amis Valento?
ROMILDA. Se, alè chèl che al
biia adoma lü.
GIACINTO. Da amis che an sera,
me a öle bìf pèr l’öltima olta dala sò butiglia.
ROMILDA. (Commuovendosi) a edì ol be che a ta ga ölièt, a ta ma fe ègn de
löcià. (Va a prendere la bottiglia di
vino nella credenza) èco che (Si
accorge della lettera) ma … ma … cosa ghè che?! (Lascia il vino e prende la lettera) öna lètera? Che lètera sarala?
VILMA. Dervela fò e dòpo a
mal sa.
ROMILDA. (Prende la lettera e legge) “Io Valento Valenti nel pieno delle mie
capacità fisiche e mentali, voglio che la mia adorata Romilda faccia celebrare
un funerale tradizionale, senza cremazione. 15 dicembre 2013. Valento Valenti”.
Ün’otèr testamènt!
GIROLAMO. Come ün’otèr
testamènt?
VILMA. E’ se, ai ma dicc che
a ghènè zamò stacc dù de testamènc dèl Valento e perciò chèsso alè ol tèrs. (A Girolamo) guai a te Girolamo se a ta fe
ü laur dèl gènèr! Ü al basta e’l vansa.
ROMILDA. I öltime volontà dèl
me Valento!
VILMA. Sperem che ai siès delbù
i öltime!
ROMILDA. Me che an daghe a dì
al preòst che al fo mia cremà.
GIACINTO. E nò, a ta pödèt pròpe
mia cremal … come al ma dispias.
ROMILDA. Chèl che al völ ol
me Valento alè chèl che al cönta de piö. Me ando, otèr sti che?
VILMA. Nò, an ve notèr. E se
a ta ofèndèt mia an ta acompagna la dèl preòst.
GIACINTO. Be, se otèr andì,
me a staro che, casomai al riè amò ergü a troa ol Valento.
ROMILDA. Se dai, an fa isse.
Giacinto, a fo ala svèlta, turne söbèt. SI SALUTANO ED ESCONO.
SCENA VI
Valento e Giacinto
VALENTO. (Rientrando da destra) in fal ammlà scampada.
GIACINTO. A tle scampada! Ada
che me andae mia a Venesia pèr vès cremat, ma te.
VALENTO. Fa sito, alè düra
restà in veta de mort!
GIACINTO. Alè anche düra a
tegnì in veta ü mort!
SCENA VII
Valento, Romilda, Giacinto, Albina, Concita, Felicita,
Girolamo e Vilma
ROMILDA. (Entrando all’improvviso dal fondo) dai egnì de det! De che des
menücc al rierà ol preòst pèr la … (Vede
il marito vivo) sveglia.
ALBINA. CONCITA. FELICITA.
GIROLAMO. VILMA. (Entrano dal fondo)
Valento …
ROMILDA. (Quasi svenendo) Va … Va … Valento … a ta se .. if?!
VALENTO. (Non sa che fare) me? A so if? Se, a so if! Prima a sere mort e
adès al sömèa che sabe if.
ROMILDA. Ma te …
VALENTO. Me …
ROMILDA. Te alura a ta se mia
mort …
VALENTO. (Toccandosi e titubante) nò …al sömeerès che a siès vif pròpe.
GIACINTO. (Venendo in suo aiuto) ma Romilda, ol
Valento alè if! Ol tò Valento alè che amò visì a te! Se’mia conteta?
ROMILDA. (Si riprende e si fa seria).
VALENTO. Ma … ma Romildina
mia … a ta sare mia gnèca né? A ta gaavrèsèt de ès conteta che …
ROMILDA. A so gnèca pasada
fò!
GIACINTO. Ma nò, a ta ghe mia
de èsèl.
ROMILDA. Ma chi el chèl bambo
che al ta dicc che a ta serèt mort?
VALENTO. (Affrettandosi) ol dutur Giacinto! Alè lü che al ma dicc che me a
sere mort!
GIACINTO. Chi me?
VALENTO. Se te, pròpe te a te
me dicc che a sere mort. E alura me a ma so lasacc sügestiunà e o pensat de ès
mort dèlbù e a ma so comportat de mort. E alè stacc adoma pèr colpa sò.
GIACINTO. Me? Ma me cosa
cèntre a ta se stacc te che …
ROMILDA. Come e’pödì’fa ü
laur dèl gènèr al me Valento? Mètega in dèl co che alera mort! Ma e’mia pensat
come atle facc sofrì? E come a te facc sofrì töcc notèr?
GIACINTO. Eco, me … a dì la
erità … alè mia stacia pròpe töta copa me …
ROMILDA. (Abbracciando Valento) in dasaì che soferensa a taavre pasat a ès
mort.
VALENTO. Otèr facc! A ta ste
isse mal a crètde ès mort. E töt pèr colpa de chèl dutur le!
GIROLAMO. Scüsa Giacinto ma
me’ndomà ando al’Als e a ta cambie come dutur dèla mutua, prima che a ta ma
faghèt mör prima dèl solèt.
VILMA. E me, ègne insèma a
te.
GIACINTO. Ma nò, fi mia isse
…
CONCITA. Nò, nò, ando anche
me a fal tösö.
ALBINA. Girolamo, anche se a
ta se ol me òm e a ma toca tègnèt pèr forsa, come dutur a ta öle gniame.
FELICITA. Piötòst de iga te
come dutur, a sto sènsa!
GIROLAMO. Ma adì che alè mia
colpa me, me o facc adoma …
VALENTO. … adoma chèl che te
ölì! Vèrgognèt! (Piano a Girolamo)
Girolamo, regorda “ol capèl” dèla tò fommla. Dai che col tep an mèt apòst töt.
SCENA VIII
Valento, Romilda, Giacinto, Albina, Concita, Felicita,
Girolamo, Albina e don Egidio
DON EGIDIO. A so riat pèr la veglia
… (Vede Valento vivo) Valento … ma te
a ta se if …
VALENTO. Se Don Egidio, a so
if adès, ma anche prima né?! Ol fato alè che a sere convinto de ès mort e alura
a fae ol mort.
VILMA. Però alera if.
CONCITA. Ma notèr a mal vedìa
mort.
FELICITA. E a mal credìa
mort.
DON EGIDIO. O capit, se e nò.
Ma … e la veglia?
ROMILDA. La sveglia ala suna
mia, a ghè nigü de mort! E anche ol feneral al ga sarà piö.
DON EGIDIO. Anche ol feneral?
Pòta ma …
VALENTO. A faral mia forse ol
feneral a ü if adès?
DON EGIDIO. O anulat
matrimòne, batesèm, ricorènse, ma mè mai capitat de anulà ü feneral!
SIPARIO